Tìm dòng xe chiến lược cho công nghiệp ôtô nội địa

Cuộc họp bàn về dòng xe chiến lược trong phân khúc ôtô con để ưu tiên phát triển sáng 8/10 đã không đạt kết quả khi các doanh nghiệp đua nhau tự tiến cử sản phẩm của mình.

Sáng nay 8/10, đại diện Liên bộ Tài chính - Công Thương có cuộc gặp với các liên doanh và nhà sản xuất xe hơi trong nước để hỏi ý kiến giai đoạn tiếp theo nên chọn dòng xe nào làm trọng tâm để ưu tiên phát triển.

Theo chiến lược phát triển nền công nghiệp ôtô VN, giai đoạn đầu từ 2004 đến 2010, VN tập trung phát triển dòng xe tải và xe bus. Giai đoạn tiếp theo từ năm 2010 tập trung cho các dòng xe con loại dưới 9 chỗ ngồi. Dự kiến đến năm 2010, dòng xe con loại từ 4 đến 9 chỗ ngồi do các doanh nghiệp trong nước sản xuất đạt 10.000 xe đáp ứng khoảng 15% nhu cầu và đến năm 2020 lượng xe con đạt con số 1,5 triệu chiếc.

Tất cả quan khách có mặt trong cuộc họp đều đồng ý rằng dòng xe được coi là chiến lược phải đáp ứng được yêu cầu: Thân thiện với môi trường, tiết kiệm nhiên liệu, giá thành thấp, ứng dụng được các công nghệ cao như điện, nhiên liệu sạch, có thể sản xuất với sản lượng lớn và tiến tới mục tiêu xuất khẩu.

Tổng giám đốc Công ty ôtô Trường Hải - Trần Bá Dương nhấn mạnh nếu dòng xe chiến lược được lựa chọn đáp ứng được các tiêu chí trên sẽ giải quyết được nhu cầu đi lại của người dân, đáp ứng điều kiện cơ sở hạ tầng. Nếu Chính phủ áp dụng các chính sách ưu ái thuế sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn, tiến tới mục tiêu giảm giá thành.


Mục tiêu lựa chọn dòng xe chiến lược đã rõ, thế nhưng khi xét đến các tiêu chí khác như dung tích xi-lanh, số chỗ ngồi để áp dụng mức thuế ưu đãi lại xuất hiện những ý kiến trái ngược. Phía Toyota cho rằng nên tập trung đối với loại xe từ 4-9 chỗ ngồi. Dòng xe này phù hợp với các gia đình và công sở, ít tiêu hao nhiên liệu, giá thành phù hợp, chở được nhiều người và nhiều nước trên thế giới cũng ưa chuộng. Các mẫu xe mà Toyota đang chiếm ưu thế hiện tại là Inova, Fortuner và hãng đang đầu tư mạnh vào dòng xe này.

Tổng giám đốc Công ty ôtô Trường Hải Trần Bá Dương bổ sung dòng xe nhỏ dưới 5 chỗ ngồi dung tích dưới 1.5 lít với lý do gọn nhỏ, phù hợp với di chuyển trong nội thành, ít tiêu hao nhiên liệu và đỡ tốn diện tích.

Ông Dương đề xuất cần ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt, VAT và phí trước bạ đối với 2 dòng xe dưới 5 chỗ ngồi và từ 6 đến 9 chỗ ngồi. Trong đó, dòng xe dưới 5 chỗ ngồi loại có dung tích xi lanh dưới 1.5 lít trở xuống được áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt 35%, thay cho mức 45% hiện hành. Các loại xe có dung tích xi lanh từ 2.0 lít đến 4.0 lít giữ nguyên thuế suất như hiện hành. Riêng dòng xe từ 4.0 lít trở lên sẽ tăng 10% thuế, tức là từ 60% lên mức 70%.

Đối với dòng xe từ 6 chỗ đến 9 chỗ ngồi có dung tích xi lanh dưới 2.0 lít, ông Dương đề nghị giảm thuế tiêu thụ đặc biệt từ 45% xuống 35% và áp dụng thuê suất 45% đối với dòng xe có dung tích xi lanh từ 2.0 lít đến dưới 3.0 lít thay cho mức 50% hiện hành. "Các mức thuế này cần được áp dụng ngay để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, sản xuất trong nước. Doanh nghiệp nào cũng muốn nhập khẩu, nếu không được bảo hộ, khó lòng các hãng mặn mà với việc sản xuất", ông Dương nói.

Ngoài thuế tiêu thụ đặc biệt, ông Dương cũng đề xuất giảm một nửa phí trước bạ và VAT đối với các dòng xe chiến lược. Phí trước bạ đang áp dụng là 10-12% và thuế VAT đối với ôtô là 10%.

Tuy nhiên, Tổng giám đốc Công ty ôtô Xuân Kiên - Bùi Xuân Huyên lại không đồng tình với quan điểm này. Ông cho rằng nên lựa chọn dòng xe có dung tích xi-lanh dưới 1.0 lít loại dưới 5 chỗ ngồi thay vì loại từ 6 đến 9 chỗ. Dòng xe này tiết kiệm diện tích, nhiên liệu, giá thành thấp và phù hợp với đại bộ phận người tiêu dùng VN. "Chúng tôi đã tiến hành khảo sát và cho kết quả, xe loại 6-9% lưu hành trên thị trường chỉ chiếm chưa đầy 15%, trong khi loại xe này cồng kềnh, chiếm nhiều diện tích", ông Kiên nói.

Ông Nguyễn Chí Công - Phó tổng giám đốc Mercedes Việt Nam cũng cho rằng xét dưới mọi tiêu chí và đặc thù của nền công nghiệp VN thì ưu tiên cho dòng xe 5 chỗ là phù hợp.

Ai cũng biết khi được lọt vào danh sách "xe chiến lược" thì doanh nghiệp sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi, trong đó có thuế quan. Tuy nhiên với hàng chục nhà sản xuất trong nước, mỗi đơn vị lại đầu tư vào một dòng xe lợi thế riêng của mình thì việc chọn lựa loại xe nào dưới 5 chỗ hay 6-9 chỗ lại là vấn đề đặt ra cho cơ quan quản lý.

Ông Nguyễn Đức Phú - chuyên gia trong lĩnh vực ôtô nhìn nhận: "Ngay từ đầu chúng ta đã sai lầm về mặt chính sách nên mới để tình trạng 'loạn" giá, loạn "chất lượng" trên thị trường ôtô như hiện nay".

Theo ông Phú, sai lầm đầu tiên thể hiện ở chỗ muốn cho người VN tự sản xuất xe hơi và phát triển nền công nghiệp nhưng chính sách thuế lại hạn chế người tiêu dùng. Thuế tiêu thụ đặc biệt đánh cao nên muốn có một chiếc xe hơi, người tiêu dùng phải trả với cái giá trên trời. Chính sách thuế thì thay đổi liên tục, nay tăng mai giảm khiến cho thị trường lao đao. Khi thuế giảm, khách hàng đổ xô đi mua gây hiện tượng khan hiếm ảo, khi thuế tăng thị trường trầm lắng và có lúc rơi vào cảnh đóng băng. "Rõ ràng, chính sách thuế của ta đang tồn tại rất nhiều nhược điểm", ông Phú nói.

Ông Phú cho rằng mục tiêu phát triển nền công nghiệp là tăng tỷ lệ nội địa hóa và cho ra những chiếc xe mang thương hiệu Việt, tiến tới giảm giá thành. Thế nhưng các doanh nghiệp trong nước mới dừng ở việc lắp ráp chứ chưa tự cho ra sản phẩm dù được hưởng ưu đãi trong nhiều năm. Kết quả, người dân vẫn phải mua xe với giá cao nhất nhì thế giới.

"Có vẻ như cam kết của chúng ta quá sơ sài nên tỷ lệ nội địa hóa vẫn thấp, trong khi đó bản chất kinh doanh là đặt lợi nhuận lên đầu", ông nói và dẫn chứng: Sau nhiều năm hưởng ưu đãi, Ford mới rót cho VN một dây chuyền trị giá 10 triệu USD, trong khi ở Thái Lan họ đầu tư tới 500 USD và cả tỷ USD tại nhiều nước khác. Tương tự Toyota tuyên bố rót vào VN 22 triệu USD trong khi họ dốc cả tỷ đôla vào các nước khác. "Liệu có phải chính sách của ta chưa khuyến khích được đầu tư hay không", ông Phú đặt câu hỏi.

Theo ông Phú cần phải cần định nghĩa rõ thế nào là dòng xe chiến lược, sau đó xét duyệt trên các tiêu chí liên doanh nào đóng góp nhiều thì sẽ được hưởng các chính sách ưu ái. Nếu không làm chặt sẽ dẫn đến hiện tượng "5 người 10 ý", doanh nghiệp thi nhau đề xuất các sản xuất lợi thế của mình để xin được ưu đãi thuế. Toyota với lợi thế xe 6-9 chỗ thì xin chọn lựa loại xe này làm chiến lược. Ngược lại Xuân Kiên và Mercedes đang tập trung vào dòng xe 5 chỗ lại đề xuất ưu tiên loại ôtô này làm chiến lược.

Đồng tình với quan điểm này, Thứ trưởng Bộ Công Thương - Lê Dương Quang cho rằng Quy hoạch phát triển công nghiệp ôtô Việt Nam dù được phê duyệt nhưng không phải là bất biến mà có thể được điều chỉnh nếu trong quá trình triển khai phát sinh các vấn đề khúc mắc, không phù hợp. Công nghiệp ôtô VN dù là non trẻ, đang đi sau các nước nhưng lại có nhiều cơ hội để phát triển. Quan điểm của các nhà hoạch định chính sách là tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh và đảm bảo cho người tiêu dùng được lựa chọn sản phẩm chất lượng, giá cả phải chăng. Do vậy, nếu chính sách chưa hợp lý sẽ được xem xét sửa đổi cho hoàn thiện.

Ông Quang kết luận: "Quả là khó khi xác định dòng xe nào là chiến lược để ưu tiên phát triển vì mỗi doanh nghiệp có một quan điểm khác nhau. Tất cả những ý kiến trong cuộc họp, chúng tôi sẽ tập hợp nghiên cứu và sẽ công bố trong thời gian tới".