Xe đạp thồ trong chiến dịch Điện Biên

Tại Bảo tàng Quân khu 2 đang lưu giữ, trưng bày chiếc xe đạp hiệu “Lanh côn” do Pháp sản xuất đã được đồng chí Ma Văn Thắng sử dụng phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ. Với chiếc xe đạp này, đồng chí Thắng đã vận chuyển được 3.700 kg hàng hoá trên tổng chiều dài 2.100 km đường rừng núi. Kết thúc chiến dịch, đồng chí Ma Văn Thắng đã được tặng thưởng hai bằng khen, một Huân chương Chiến công hạng ba vì có thành tích xuất sắc trong chiến dịch.

Chiếc xe đạp này nguyên là của một người giàu có ở xã Thanh Minh, huyện Thanh Ba (Phú Thọ) được trưng dụng và giao cho đồng chí Ma Văn Thắng sử dụng phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.

Năm 1954, đồng chí Ma Văn Thắng 34 tuổi, là Chủ tịch xã được giao nhiệm vụ làm đoàn trưởng đoàn xe đạp thồ tỉnh Phú Thọ gồm 100 người, có phiên hiệu là T20. Ngày 10-1-1954, đoàn T20 lên đường phục vụ chiến dịch.

Nhiệm vụ chính của đoàn xe đạp thồ là chở hàng từ kho Âu Lạc (Yên Bái) lên chân đèo Pha Đin, quãng đường dài hơn 200 km, qua 12 chiếc cầu và suối, qua nhiều đèo cao như đèo Mỵ, đèo Thiếu, đèo Lũng Lô...

Chuyến đầu, đồng chí Ma Văn Thắng chở 300 kg hết sức vất vả, sau khi rút kinh nghiệm, cải tiến cách xếp, buộc, chuyến thứ 2 chở 328 kg, chuyến thứ 3 chở 400 kg; và các chuyến tiếp theo đều tương đương như vậy cho đến hết chiến dịch.

Thành tích chở gạo của đồng chí Ma Văn Thắng đã được nhiều người học tập, song cũng có người hoài nghi bởi xưa nay điều này chưa từng có.

Vậy là trong chuyến hàng thứ 5, đến ngã ba Nghĩa Lộ, xe của Ma Văn Thắng đã bị kiểm tra đột xuất. Kết quả là khối lượng hàng hoá trên xe xấp xỉ 400 kg. Kỷ lục này lập tức đã được Ban chi viện chiến dịch xác nhận, biểu dương.

Để chở khối lượng hàng lớn như vậy, Ma Văn Thắng đã phải gia cố lốp xe, lót vải thô bên trong lốp, thêm các thanh đỡ tăng lực cho khung, vành xe...

Mỗi chiếc xe trong đoàn đều có 2 chiếc ghế, một chiếc để dựa xe trong lúc nghỉ chân, một chiếc để chèn xe khi xuống dốc. Trên đường vận chuyển, đoàn T20 thường bị máy bay địch oanh kích, bắn phá, có lúc gặp phải bom chưa nổ, các anh phải kéo bom xuống vực để giải phóng đường, hoàn thành nhiệm vụ vận chuyển đúng thời hạn.

Kết thúc chiến dịch, đoàn xe đạp thồ T20 đã vận chuyển được 85 tấn hàng cho mặt trận, vượt chỉ tiêu 15%, được tặng thưởng lá cờ “Nông Lâm Quốc tế”.

Chiếc xe đồng chí Ma Văn Thắng sử dụng để phục vụ chiến dịch đã trở thành chiếc xe đạp thồ có năng suất cao nhất trong chiến dịch là một minh chứng cho sức mạnh vô song của quân và dân ta để làm nên một Điện Biến chấn động địa cầu.