Doanh nghiệp ôtô bị “buộc“ trốn thuế nghìn tỷ

Chiếu theo quy định hiện hành, hàng loạt thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) như Toyota VN, Ford VN, Vidamco, Vinamotor...đang trở thành những đơn vị gian lận thuế với số thuế truy thu hàng nghìn tỷ đồng.

Đúng luật, phải truy thu thuế hàng nghìn tỷ đồng

Vụ việc bắt đầu từ cuối tháng 3, khi Chi cục Hải quan Hải Dương (thuộc Cục Hải quan Hải Phòng) và Cục điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) tiến hành kiểm tra đối với các lô hàng linh kiện phụ tùng ôtô nhập khẩu của công ty Ford Việt Nam tại Hải Dương. Qua kiểm tra, cơ quan Hải quan nhận thấy một số linh kiện phụ tùng như ống xả, kính sườn cửa trượt (của xe Transit)... không đáp ứng đủ mức độ rời rạc theo quy định hiện hành để có thể áp mức thuế nhập khẩu theo dạng linh kiện, phụ tùng (có thuế suất từ 0-27%). Trong khi đó, theo Thông tư 184/2010 của Bộ Tài chính, chỉ cần một linh kiện phụ tùng không đảm bảo mức độ rời rạc theo Quyết định 05/2005/QĐ-BKHCN của Bộ Khoa học Công nghệ thì sẽ phải áp thuế theo thuế suất xe nguyên chiếc (thuế suất 82%).

Từ kết quả này, liên tiếp trong các ngày 6 và 7/4/2011, Chi cục Hải quan Hải Dương đã ra các quyết định ấn định thuế theo xe nguyên chiếc với các lô hàng nhập khẩu của Ford VN với lý do "Lô hàng không đủ điều kiện tính thuế cho từng linh kiện, chi tiết, cụm chi tiết". Tổng số tiền thuế còn phải nộp của liên doanh này chỉ trong 3 tờ khai hải quan ngày 22/2, 22/3 và 25/3 đã lên tới trên 15 tỷ đồng.

Theo đúng quy định, nhiều thành viên VAMA bị truy thu thuế hàng nghìn tỷ đồng. ảnh minh hoạ QT

Không dừng lại ở đó, trả lời báo Tiền Phong, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết vụ việc không phải chỉ có Ford VN mà hiện các doanh nghiệp lắp ráp ôtô khác như Toyota VN, Vidamco, Vinamotor và 3 đơn vị ở TP. Hồ Chí Minh cũng gặp phải tình trạng tương tự. Đặc biệt, nếu thực hiện đúng theo Quyết định 05 của Bộ KHCN thì con số chênh lệch về thuế phải truy thu của các doanh nghiệp lắp ráp ôtô tại Việt Nam lên tới cả nghìn tỷ đồng.

Tình ngay, lý gian ?

Các quyết định ấn định thuế đã được đưa ra và ngày 1/6/2011, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cũng ký văn bản số 7116 chỉ đạo cơ quan Hải quan "nếu có trong bộ linh kiện nhập khẩu có từ 1 linh kiện trở lên không đảm bảo mức độ rời rạc như Quyết định 05 của Bộ KHCN thì doanh nghiệp phải nộp thuế linh kiện như thuế suất ôtô nguyên chiếc theo đúng quy định pháp luật". Tuy nhiên chỉ 20 ngày sau, chính Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn lại ký văn bản số 8118 cho phép doanh nghiệp tiếp tục thông quan, tạm thời chưa thực hiện trình tự thanh toán thuế và chưa áp dụng biện pháp cưỡng chế.

Trước đó 1 ngày, Bộ Công Thương có văn bản 5503 gửi Bộ Tài chính, Bộ KHCN bày tỏ sự chia sẻ khó khăn với Ford VN, đồng thời cho rằng trường hợp bộ linh kiện do Ford VN nhập khẩu có một hoặc một số linh kiện không đảm bảo độ rời rạc theo Quyết định 05 của Bộ KHCN thì có thể thu thuế theo thuế suất của sản phẩm nguyên chiếc với linh kiện hoặc một số linh kiện đó.

Lý giải sự bất nhất trong chỉ đạo của mình, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, việc ký văn bản 7116 là đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên sau đó doanh nghiệp, các bộ ngành có văn bản kiến nghị và bản thân Bộ KHCN nhận thấy bất cập của Quyết định 05, thừa nhận đã đến lúc phải sửa Quyết định này. Vì thế, Bộ Tài chính cho phép tiếp tục thông quan để duy trì sản xuất cho doanh nghiệp.

Về bản chất, theo Bộ Tài chính, chỉ có các cụm linh kiện không theo quy định của Quyết định 05 là ống xả, gương chiếu hậu, kính trượt..., chủ yếu do sự tiến bộ của công nghệ ôtô chứ không phải chủ ý khai báo của doanh nghiệp. Chính vì thế, theo đúng quy định phải truy thu toàn bộ thuế bằng thuế nhập khẩu nguyên chiếc 83%, nhưng thực tế số linh kiện này chỉ chiếm 1-2% giá trị xe mà thu thuế cả xe như quy định là bất hợp lý.

"Bản chất của vấn đề ở đây là do chính sách của mình chưa đồng bộ, chưa cập nhật và thống nhất, chứ không có phân định doanh nghiệp đúng hay hải quan đúng. Hiện Bộ Tài chính tạm thời cho thông quan và treo nợ thuế. Sau này quyết định thu thế số tiền chênh đó hay không chúng tôi sẽ xin ý kiến Thủ tướng" - Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn nói.