Doanh nghiệp ôtô đẩy cơ quan quản lý vào ‘sự đã rồi‘

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ trình bày những rắc rối xung quanh việc xác định độ rời rạc của linh kiện ôtô nhập khẩu. Theo Bộ KHCN, để xảy ra tình trạng này có nguyên nhân các doanh nghiệp ôtô khi nhập khẩu linh kiện đã thấy vướng mắc nhưng không báo cáo, đặt cơ quan quản lý trước 'sự đã rồi' .

"Lỗi chính do Thông tư 184"

Như VnMedia đã đưa tin, đầu tháng 4/2011, căn cứ quy định của Bộ Khoa học Công nghệ về mức độ rời rạc của linh kiện phụ tùng ôtô nhập khẩu, cơ quan Hải quan địa phương Hải Dương, Bắc Giang đã ra các quyết định ấn định thuế đối với các doanh nghiệp ôtô như Ford VN, Vinamotor...với số thuế truy thu hàng chục tỷ đồng. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn, danh sách các doanh nghiệp liên quan gồm cả Toyota VN, Vidamco, Honda VN..., với mức chênh lệch thuế nếu phải thu lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Tại Công văn số 1625 vừa được Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân ký gửi Thủ tướng, Bộ KHCN cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng trong quyết định phê duyệt chiến lược phát triển công nghiệp ôtô đến năm 2010, tầm nhìn 2020, Bộ KHCN đã ban hành Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN ngày 11/5/2005 quy định phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hoá ôtô, bao gồm hình vẽ mô tả khái quát về mức độ rời rạc linh kiện của một số loại ôtô nhập khẩu.

Sau nhiều năm, tỷ lệ nội địa hoá của nhiều doanh nghiệp ôtô trong nước rất thấp. ảnh QT

Theo Bộ KHCN, quyết định 05 được ban hành nhằm tăng cường tỷ lệ nội địa hoá với ôtô và làm cơ sở để xác định mức hỗ trợ đầu tư với doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước. Và kể từ khi quyết định có hiệu lực đến năm 2009, không có bất kỳ doanh nghiệp ôtô nào phản ánh vướng mắc về xác định độ rời rạc linh kiện.

Bộ KHCN cho rằng, vấn đề phát sinh khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư 184/2010/TT-BTC ngày 15/11/2010, trong đó quy định: Một trong các điều kiện để bộ linh kiện rời đồng bộ hoặc không đồng bộ nhập khẩu để sản xuất lắp ráp ô tô được phân loại, tính thuế theo từng linh kiện, phụ tùng là linh kiện đó phải đáp ứng mức độ rời rạc tối thiểu bằng mức độ rời rạc của linh kiện ô tô quy định tại Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN ngày 11/5/2005 của Bộ KHCN. Trường hợp trong bộ linh kiện nhập khẩu có một linh kiện có mức độ rời rạc thấp hơn mức độ rời rạc theo quy định tại Quyết định 05 thì phải nộp thuế nhập khẩu cho cả bộ linh kiện theo mức thuế suất của ôtô nguyên chiếc.

Vẫn theo Bộ KHCN, Thông tư 184 có điểm bất hợp lý là khi lô hàng có một linh kiện không đáp ứng mức độ rời rạc theo Quyết định 05 thì toàn bộ linh kiện ôtô nhập khẩu của lô hàng đó sẽ bị áp thuế nhập khẩu theo thuế suất của ôtô nguyên chiếc (hiện thuế suất ôtô nguyên chiếc là 82%, của linh kiện phụ tùng là 0-27%), dẫn tới bức xúc của doanh nghiệp. Trước đó, theo giải thích của Bộ Tài chính tại cuộc họp liên ngành ngày 5/7, việc quy định như vậy là phù hợp với quy định quốc tế và nếu không sẽ vô tình khuyến khích doanh nghiệp nhập linh kiện có độ rời rạc thấp, không đạt mục tiêu tăng nội địa hoá.

Cũng tại văn bản kiến nghị gửi lên Thủ tướng, Bộ KHCN thừa nhận nguyên nhân dẫn tới những rắc rối liên quan đến việc xác định độ rời rạc của linh kiện ôtô nhập khẩu thời gian qua còn do Quyết định 05 có một số điểm không phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, tới tận tháng 5/2011, khi có vướng mắc với Thông tư 184 thì các doanh nghiệp mới kiến nghị sửa đổi cả Quyết định 05 và Thông tư 184.

"Doanh nghiệp lắp ráp, sản xuất ôtô trong quá trình nhập khẩu linh kiện khi thấy có sự vướng mắc về mức độ rời rạc so với thực tế đã không kịp thời đề xuất với cơ quan quản lý xem xét, sửa đổi các văn bản liên quan mà vẫn tiếp tục nhập hàng về, dẫn tới đặt cơ quan quản lý trước sự đã rồi. Việc đình trệ sản xuất (nếu có) có phần trách nhiệm của doanh nghiệp" - Bộ KHCN khẳng định.

Tổ công tác liên ngành xác nhận là xong

Trong báo cáo của mình, Bộ KHCN đề xuất 4 phương án giải quyết đã được đại diện 4 Bộ thống nhất tại cuộc họp hôm 5/7/2011:

Các bộ sẽ thành lập Tổ công tác liên ngành bao gồm đại diện các Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Giao thông Vận tải để phối hợp xử lý các vấn đề liên quan.

Đối với các lô hàng linh kiện ôtô nhập khẩu trước ngày 5/7/2011 (thời điểm diễn ra cuộc họp liên bộ - PV), nếu có một hoặc một số linh kiện không đáp ứng được mức độ rời rạc theo Quyết định số 05 nêu trên, Tổ công tác liên ngành tiến hành kiểm tra, xác nhận mức độ rời rạc của các linh kiện ôtô nhập khẩu. Kết luận của Tổ công tác liên ngành về mức độ rời rạc của linh kiện nhập khẩu là căn cứ để Bộ Tài chính tính thuế nhập khẩu với lô hàng đó. Khi có đề nghị của Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan), Bộ KHCN sẽ chủ trì tiến hành công tác kiểm tra đánh giá mức độ rời rạc của linh kiện ôtô nhập khẩu.

Đối với các lô hàng linh kiện ôtô nhập khẩu sau ngày 5/7/2011, việc tính thuế sẽ theo Thông tư 184 và Quyết định số 05 cho đến khi có văn bản mới thay thế. Trường hợp đặc biệt cần xác định mức độ rời rạc của bộ linh kiện, Bộ Tài chính đề nghị Tổ công tác liên ngành kiểm tra, xác nhận.

Để giải quyết dứt điểm việc này, Bộ KHCN phối hợp với Bộ Tài chính xem xét nghiên cứu sửa đổi Thông tư 184 và Quyết định 05. Việc sửa đổi này cần cần được nghiên cứu, phân tích kỹ để thực hiện chủ trương của Chính phủ khuyến khích nội địa hoá ngành ôtô cũng như phát triển công nghiệp phụ trợ; vừa tránh tình trạng sửa đổi văn bản nhiều lần và không để doanh nghiệp lợi dụng gây thất thu thuế.